Nasiona rzepaku ozimego

Rzepak ozimy – materiał siewny

Rzepak odgrywa kluczową rolę wśród roślin oleistych w Polsce. Wybór odpowiedniego materiału siewnego znacząco wpływa na jakość oraz wysokość plonów, dlatego ważne, by selekcję przeprowadzić z należytą uwagą. Istotne również, by wybierać rzepak kwalifikowany, dostosowany do specyficznych warunków panujących w Polsce.

Dobór nasion rzepaku ozimego

Wybór nasion rzepaku jest duży, można to sprawdzić w COBORU, jednak poszczególne odmiany różnią się charakterystyką. Nasiona rzepaku dobiera się do rejonu uprawy, kierując się kilkoma kluczowymi cechami. Oczywiście bardzo ważny jest potencjał plonotwórczy. Ponadto na plon, a także ograniczenie problemów w uprawie mają wpływ:

• odporność na różnorodne patogeny, np. choroby
• odporność na ugięcie łanu;
• odporność na niskie temperatury, czyli zimotrwałość;
• odporność na otwieranie łuszczyn i osypywanie nasion.

Odmiana charakteryzująca się wysoką odpornością na czynniki stresotwórcze o średnio wysokim potencjale plonotwórczym może dać większy plon niż odmiana plenna, ale wrażliwa. Warto zwrócić uwagę także na zawartość oleju. Odmiany rzepaku dostępne na stronie Agrii są sprawdzone – wyselekcjonowano najlepsze, czyli takie, które wyróżniają się pod względem najważniejszych cech.

Rzepak mieszańcowy a populacyjny

Odmiana mieszańcowa rzepaku jest wynikiem krzyżowania dwóch linii rodzicielskich. Bazuje na szerokim materiale genetycznym, dzięki czemu jest zazwyczaj bardziej tolerancyjna względem różnorodnych warunków. Ma większe zdolności przystosowawcze. Lepiej regeneruje się przy ekspozycji na czynniki stresotwórcze. Lepiej od odmian mieszańcowych radzi sobie na glebach lekkich. Tworzy silny system korzeniowy, który pozwala efektywniej pobierać wodę i składniki pokarmowe.

Populacyjna odmiana rzepaku jest uzyskiwana klasyczną metodą hodowli, np. przez krzyżowanie. Nie występuje u niej zjawisko heterozji. Zazwyczaj daje niższy plon od odmian mieszańcowych. Ma także swoje zalety – lepiej reaguje na wcześniejszy siew, jest stabilna, a materiał siewny jest tańszy.

Rzepak ozimy – odmiany kiłoodporne

Rzepak nie powinien być uprawiany w monokulturze, istnieje duże zagrożenie pojawieniem się kiły kapustnych. Istnieją jednak odmiany o podwyższonej odporności na tę groźną chorobę, które pozwalają na uzyskanie wysokiego plonu nawet w rejonach jej występowania.

Jakie nasiona rzepaku na olej wybrać?

Odmiany rzepaku ozimego na olej powinny charakteryzować się wysokim stopniem zaolejenia ziarna, które powinno wynosić ok. 50%. Warto również zwrócić uwagę na takie parametry jak wigor początkowy, odporność na choroby czy odporność łuszczyn na osypywanie.

Czy warto kupić rzepak kwalifikowany?

Rzepak kwalifikowany musi spełniać ściśle określone normy jakościowe. Wybór nasion kwalifikowanych zagwarantuje wysoką jakość rzepaku i plonowanie na określonym poziomie, co przekłada się na wysokość zysków. Dodatkowo takie ziarno jest już zaprawione, co zmniejsza koszty ochrony oraz nakłady pracy.

Wymagania glebowe rzepaku

W uprawie rzepaku ważne jest staranne przygotowanie gleby. Najwyższy plon uzyskuje się na glebach kompleksu żytniego b. dobrego i pszennego b. dobrego i dobrego. Należy unikać gleb mało żyznych oraz ciężkich i podmokłych. Z działań agrotechnicznych poza odchwaszczaniem pola należy wyregulować pH. To czynnik, który jest niezwykle istotny w kontekście pobierania składników pokarmowych, rozwoju początkowego oraz uniknięcia chorób fizjologicznych. Optymalne pH oscyluje w granicach 6,0–7,5. Rzepak ozimy nie lubi zakwaszonej gleby. Problemy pojawiają się już przy pH poniżej 5,8. Jednocześnie nawozów wapniowych lepiej nie stosować bezpośrednio przed siewem rzepaku. Aplikuje się je przed siewem roślin przedplonowych. Trzeba to uwzględnić w planie nawozowym.

Norma wysiewu rzepaku ozimego

Norma wysiewu zależy od kilku czynników, główne znaczenie ma odmiana (tj. specyfika odmiany rzepaku). Nasiona rzepaku ozimego należy wysiewać w takim zagęszczeniu, aby po wschodach liczba roślin wynosiła 45–80/m2 (odmiany populacyjne) lub 40–60/m2 (odmiany mieszańcowe). Zbyt gęsty siew negatywnie wpływa na mrozoodporność rzepaku, jednocześnie częściej dochodzi do występowania objawów niedoborów pokarmowych, gdyż rośliny mocniej konkurują ze sobą. Zawsze należy wybierać kwalifikowany, sprawdzony materiał siewny. Nasiona rzepaku do siewu powinny być wolne od patogenów czy zanieczyszczeń.

Termin siewu rzepaku ozimego

Terminy siewu rzepaku ozimego uzależnione są od rejonu uprawy. W północnych obszarach Polski rzepak wysiewa się w pierwszej połowie sierpnia, na Podkarpaciu zaś nawet do 25 sierpnia. Odpowiednio wykonany siew (uwzględniający także charakterystykę odmian rzepaku) zwiększa odporność roślin i pozwala im wytworzyć silny system korzeniowy. Nie oznacza to jednak, że siew może być wykonany zbyt wcześnie, gdyż to z kolei prowadzi do przerostu roślin i tym samym zmniejsza ich mrozoodporność.

Późny siew rzepaku

W niektórych przypadkach opóźnienie siewu rzepaku staje się konieczne, co niesie zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Opóźniony siew pozwala roślinie na lepszy rozwój systemu korzeniowego, jednocześnie zmniejszając ryzyko ataku chorób i szkodników. Zbyt późny termin siewu może jednak skutkować mniejszą liczbą rozgałęzień bocznych i obniżeniem plonu.

Głębokość siewu rzepaku

Głębokość siewu rzepaku wynosi 1,5–2,5 cm.

Nawożenie rzepaku

Po wschodach należy skupić się na prawidłowym prowadzeniu łanu, zadbać o odpowiednią ochronę i nawożenie. Wymagania pokarmowe rzepaku są dość wysokie, dlatego też odpowiednie nawożenie jest bardzo istotne dla uzyskania obfitych plonów. Najważniejszymi składnikami są azot oraz potas, a zaraz za nimi wapń i fosfor.

Siew rzepaku po rzepaku

Monokultura w rzepaku zwiększa ryzyko rozwoju chwastów oraz chorób grzybowych, które występowały w roku poprzedzającym. Aby nie doprowadzić do obniżenia plonu, siew rzepaku ozimego w uprawach następczych nie jest wskazany.

Plonowanie rzepaku

Wysokość plonu rzepaku zależy od różnych czynników, w tym warunków atmosferycznych, nawożenia czy też ochrony roślin. Wybór właściwej odmiany i odpowiednie przygotowanie gleby to kluczowe aspekty, które determinują sukces w uprawie rzepaku.

Zastosowanie rzepaku

Rzepak ozimy jest rośliną o szerokim zakresie zastosowania. Z jego nasion wytwarza się olej rzepakowy, który cieszy się uznaniem ze względu na zawartość zdrowych kwasów tłuszczowych. Ponadto rzepak jest wykorzystywany w produkcji pasz dla zwierząt oraz odgrywa istotną rolę w sektorze chemicznym.

Rzepak ozimy jest również cennym gatunkiem, który urozmaica zmianowanie. Pozwala na ograniczenie szkodników i chorób, a także zapobiega „zmęczeniu gleby”, np. po uprawie zbóż. Słoma rzepakowa po przyoraniu pozytywnie wpływa na strukturę podłoża. 

Agrofagi występujące w uprawie

Choroby w uprawie rzepaku

Najczęstszymi chorobami rzepaku są:

• zgnilizna twardzikowa,
• sucha zgnilizna kapustnych,
• czerń krzyżowych,
• wertycylioza,
• cylindrosporioza,
• kiła kapusty.

Aby zapobiegać pojawieniu się chorób grzybowych w rzepaku, warto wybierać odmiany z podwyższoną odpornością na te, które najczęściej występują w danym rejonie.

Uprawa rzepaku ozimego – powszechne i groźne szkodniki

W uprawie rzepaku ozimego mogą pojawić się szkodniki łuszczynowe, które mogą spowodować znaczne obniżenie ilości i jakości plonu oraz szkodniki łodygowe. Do pierwszej grupy można zaliczyć chowacza podobnika oraz pryszczarka kapustnika, natomiast do drugiej należy chowacz brukwiaczek i chowacz łodygowy. Częstym szkodnikiem rzepaku ozimego jest również słodyszek rzepakowy, uszkadzający pąki kwiatowe.

Chwasty w uprawie rzepaku ozimego

Najczęstszymi chwastami w rzepaku ozimym są:

• chaber bławatek, 
• fiołek polny, 
• gorczyca polna, 
• gwiazdnica pospolita. 

Konkurują one z rośliną uprawną o światło, wodę oraz składniki pokarmowe już od momentu siewu, dlatego tak ważne jest ich odpowiednie zwalczanie. Właściwe zmianowanie oraz odpowiednio dobrane i zaplanowane opryski herbicydowe to klucz do uprawy pozbawionej chwastów.

Ochrona rzepaku ozimego – środki ochrony roślin

Właściwa agrotechnika odgrywa kluczową rolę w ochronie rzepaku ozimego przed chorobami i szkodnikami. Niemniej jednak, w przypadku pojawienia się agrofagów w uprawie, konieczne jest natychmiastowe zastosowanie odpowiednich środków ochrony roślin. Regularne lustracje plantacji są niezwykle istotne, umożliwiają bowiem szybką reakcję na ewentualne zagrożenia.

Nasiona rzepaku ozimego dostępne w ofercie Agrii

W asortymencie Agrii dostępne są zarówno odmiany rzepaku mieszańcowe, jak i populacyjne. Pochodzą od sprawdzonych hodowców, oferujących wyłącznie rzepak kwalifikowany o najwyższych parametrach jakościowych. 

Gdzie kupić nasiona rzepaku?

Kupując nasiona rzepaku, warto wybierać sprzedawców, cieszących się dobrymi opiniami, którzy w asortymencie mają kwalifikowany materiał siewny pochodzący od sprawdzonych hodowców.

Cena nasion rzepaku

Ceny rzepaku mogą różnić się w zależności od cech odmiany, jakości materiału siewnego, czy też od dystrybutora oraz wielkości opakowania. Koszt jednostki siewnej nie powinien być głównym kryterium wyboru, ponieważ niewłaściwe dopasowanie odmiany czy też niższa jakość nasion może znacząco odbić się na plonie.

Bibliografia

• Biskupski A., Sienkiewicz J., Efektywność różnych sposobów pożniwnej i przedsiewnej uprawy roli pod pszenicę ozimą i rzepak ozimy. Fragmenta Agronomica. 1994, 11 (1), s. 72-81.
• Heimann S., Rzepak ozimy. Farmer. 2007, 13, s. 25-31.
• Krygier K., Rzepak u progu XXI wieku. Przemysł Spożywczy. 2001, 55 (02), s. 41-48.
• Paradowski J., Rzepak bez chwastów. Agrotechnika. Poradnik Rolnika. 2009, 07, s. 19-22.
• Podkówka W., Rzepak - roślina przyszłości - surowiec do produkcji biopaliwa i pasz. Ekologia i Technika. 2002, 10 (5), s. 131-138. 
• Roszkowski A., Zapotrzebowanie na rzepak na cele energetyczne dla przemysłu spożywczego i paszowego. Wieś Jutra. 2004, 07, s. 28-30.
• Tys J., Rybacki R., Rzepak – jakość nasion, procesy zbioru, suszenia, przechowywania. Acta Agrophysica. 2001, 44, s. 1-73.
• Wielebski F., Wójtowicz M., Wpływ gęstości siewu na plon nasion oraz cechy morfologiczne i elementy struktury plonu odmian populacyjnych i mieszańcowych rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste - Oilseed Crops. 2001, 22 (2), s. 349-362.
• Wielebski F., Wójtowicz M., Zagęszczenie roślin w łanie jako istotny element kształtowania plonu nasion odmian populacyjnych i odmiany mieszańcowej rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste - Oilseed Crops. 1998, 19 (2), s. 645-651.