Nasiona słonecznika

Nasiona słonecznika do siewu

Słonecznik jest rośliną oleistą z rodziny astrowatych. Powierzchnia uprawy słonecznika w Polsce rośnie z roku na rok. W 2020 roku wyniosła 12 tysięcy hektarów. 2022 rok był przełomowy – nasiona słonecznika wysiano na 65 tys. hektarów! Słonecznik to cenna roślina oleista na fali wznoszącej. Niewykluczone, że w ciągu najbliższej dekady stanie się gatunkiem o dużym znaczeniu gospodarczym.

Jakie odmiany słonecznika wybrać?

Odmiany słonecznika można podzielić na ziarnowe i pastewne. Dlatego też dobór konkretnej odmiany powinien być uzależniony przede wszystkim od planowanego przeznaczenia, ale także od regionu uprawy.

Poszczególne odmiany słonecznika mają określoną odporność na wyleganie. Warto zwrócić uwagę na ten element, gdyż niekorzystne zjawisko powstające m.in. na skutek wiatru i burz obniża plonowanie. Warto również wybierać odmiany słonecznika o dobrym wigorze początkowym. Dzięki temu początkowe fazy rozwoju są nieco szybsze (niż u typowego gatunku), co pozwala lepiej radzić sobie z presją ze strony chwastów.

Dobór odmian słonecznika, a stanowisko glebowe

Przy wyborze odmiany słonecznika warto zwracać uwagę na wymagania stanowiskowe i tolerancję na stres. Mimo iż uprawa słonecznika preferuje gleby zasobne i żyzne – jest możliwa także na słabszych, bardziej suchych terenach. Odmiany nawet w takich warunkach dają przyzwoity plon.

Jakie odmiany słonecznika na ziarno wybrać?

Odmiany słonecznika na ziarno można podzielić na klasy wczesności, które są porównywalne do oznaczeń FAO w kukurydzy. Jest to jedno z najważniejszych kryteriów, które należy wziąć pod uwagę podczas wyboru odmiany słonecznika na ziarno. Ponadto istotnym aspektem jest także zawartość oleju w nasionach, która powinna wynosić około 50%.

Czy warto wybrać słonecznik kwalifikowany?

Nasiona słonecznika do siewu kupowane w pewnym, rzetelnym punkcie sprzedaży dają większą szansę na wysoki plon i ograniczają potencjalne problemy. Nasiona słonecznika kwalifikowane są wolne od chorób i szkodników, oprócz tego zachowują wysoką zdolność kiełkowania. Tego nie można napisać o nasionach wykorzystywanych z własnej produkcji, to loteria. Dlatego zakup kwalifikowanych nasion bardziej opłaca się, mimo wyższego kosztu początkowego.

Uprawa słonecznika na ziarno

Wymagania stanowiskowe słonecznika

Ziarna słonecznika najlepiej rozwijają się na glebach zasobnych i żyznych. Optymalny jest kompleks pszenny bardzo dobry i pszenny dobry. W praktyce słonecznik toleruje (i daje przyzwoity plon) także na lżejszych, mocno przepuszczalnych glebach. Zaleca się go uprawiać tam, gdzie warunki dla rzepaku są zbyt słabe. Do uprawy słonecznika wymagane są gleby o unormowanym odczynie (pH w zakresie 6,6–7,2). Gleby zakwaszone powinno się wapnować, najlepiej jesienią roku poprzedzającego siew nasion słonecznika.

Termin siewu słonecznika

Nasiona słonecznika wysiewa się w ogrzaną glebę (średnio 6–8°C na głębokości 5 cm). Zazwyczaj termin siewu słonecznika jest o tydzień wcześniejszy w porównaniu z kukurydzą. Dlatego można łatwo dopasować go do konkretnych regionów w Polsce. Oczywiście należy sugerować się również przebiegiem pogody. 

Technologia siewu słonecznika

Podczas wysiewu ziarna słonecznika często używa się siewników do kukurydzy, z adaptacją do słonecznika. Wtedy odległość pomiędzy rzędami wynosi 75 cm. Można również stosować większe zagęszczenie, takie jak do buraków (co 45 cm).

Siew słonecznika po użytkach zielonych i trawach nie jest dobrym pomysłem. Na takich stanowiskach zachodzi wysokie ryzyko występowania dużych populacji szkodników glebowych, np. pędraków i drutowców. Dodatkową zaletą słonecznika jest duża tolerancja na suszę.

Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie słonecznika

Uprawa słonecznika nie jest zbyt wymagająca pod względem pielęgnacji. Aby zapobiec wystąpieniu chorób grzybowych, konieczne jest zaprawienie nasion oraz utrzymanie 4-letniej przerwy między kolejnymi uprawami na tym samym stanowisku.

Przeciwko szkodnikom należy wykonać zabieg insektycydowy po siewie, jednak ma to zastosowanie głównie w uprawie słonecznika na ziarno. Częstym zjawiskiem są również inwazje ptaków, dlatego warto rozważyć użycie odstraszaczy. 

Nawożenie słonecznika

Słonecznik ma duże wymagania pokarmowe dotyczące potasu, dlatego jego uprawa wymaga stosowania nawozów mineralnych. Brak nawożenia lub zbyt oszczędne dawki mogą doprowadzić do zubożenia podłoża i odbić się na plonie. Nawozy fosforowe i potasowe należy stosować jesienią, natomiast azotowe wiosną.

Należy pamiętać, że nadmiar azotu może opóźnić dojrzewanie koszyczków i niełupek oraz zmniejszyć odporność na uszkodzenia, choroby, szkodniki i wyleganie. Z mikroelementów słonecznik źle reaguje na niedobór molibdenu i boru. Słonecznik ma duże wymagania pokarmowe dotyczące potasu.

Plonowanie słonecznika

Przeciętny plon słonecznika wynosi 3 t/ha. Dużo zależy od uwarunkowań genetycznych odmian, tj. potencjału plonotwórczego. Oczywiście czynnikami ograniczającymi są warunki uprawy i przebieg pogody.

Czy uprawa słonecznika się opłaca?

Słonecznik to jedna z lepszych inwestycji, w dodatku roślina nadaje się do „zadań” specjalnych. Przerywa monokulturę upraw lub daje przyzwoity plon na mniej żyznych glebach, na których uprawa wielu innych roślin jest problematyczna i wiąże się z dużymi nakładami pracy oraz środków.

Zalety uprawy słonecznika – materiał siewny

Z uprawy słonecznika warto korzystać jako przerywnika dla monokultury. To cenna roślina fitosanitarna. Słonecznik ma silny system korzeniowy: tworzy korzeń palowy z licznymi drobniejszymi korzeniami. Głęboko drenuje glebę, zapobiegając wymywaniu składników pokarmowych i poprawiając strukturę. Jednocześnie jest rośliną miododajną, stanowi cenny pożytek dla zapylaczy.

Jak przechowywać ziarna słonecznika?

Nasiona słonecznika wyróżnia wysoka wilgotność, która powoduje szybkie rozpoczęcie procesu ogrzewania nasion. Grozi to wzmożonym rozwojem patogenów, dlatego nie należy pozostawiać ziarna słonecznika bez uprzedniego przygotowania.

Zaraz po zbiorze konieczne jest obniżenie zawartości zanieczyszczeń w ziarnach do 2% oraz redukcja wilgotności do poziomu ok. 6–7%. Temperatura suszenia uzależniona jest od cech odmiany.

Nasiona słonecznika przygotowane w ten sposób mogą być przechowywane przez okres nawet 6 miesięcy w temperaturze około 10°C. Istotne, by pamiętać o regularnym wietrzeniu pomieszczenia.

Gdzie kupić nasiona słonecznika?

Materiał siewny słonecznika jest dostępny w ofercie wielu sprzedawców, jednak przy wyborze dostawcy nasion warto zwrócić uwagę na opinie dotyczące firmy. Zakup słonecznika kwalifikowanego to gwarancja wysokiej jakości i plonowania na określonym poziomie, a także pewność, że materiał siewny został dokładnie przebadany i dopasowany do lokalnych warunków.

Ceny nasion słonecznika do siewu

Ceny ziarna słonecznika do siewu mogą się różnić w zależności od przeznaczenia, odmiany oraz jakości. Koszt nasion nie powinien być głównym kryterium wyboru, ponieważ niższa cena może być efektem gorszych cech.

Nasiona słonecznika do siewu dostępne w ofercie Agrii

Agrii Polska oferuje różnorodne nasiona roślin o różnym znaczeniu gospodarczym, w tym coraz popularniejszego słonecznika. W ofercie dostępne są wartościowe odmiany o dużym potencjale plonotwórczym. Warto sprawdzić indywidualne opisy, w których znajdują się m.in. informacje dotyczące zalecanej normy wysiewu, średniej wysokości, odporności na choroby. Pozwala to dopasować zakup do rzeczywistych potrzeb i osiągnąć dobry rezultat ekonomiczny.

Bibliografia

• Burda T., Wpływ metody uprawy i zagęszczenia roślin na wzrost i jesienne kwitnienie słonecznika zwyczajnego [Helianthus annuus L.] w gruncie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Ogrodnictwo. 2000, 29, s. 11-16.
• Chibowski P., Izdebski W., Laskowska E., Makarchuk O., Skudlarski J., Zaika S. A., Zając S., Stan i perspektywy produkcji roślin oleistych w Polsce i na Ukrainie w kontekście rozwoju sektora biopaliw transportowych. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego. 2016, 16 (31/1), s. 60-70.
• Federowska B., Charakterystyka słonecznika oleistego i możliwości jego uprawy w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych. 1973, 20 (5), s. 63-75.
• Holubowicz-Kliza G., Uprawa słonecznika dla przemysłu tłuszczowego. Instrukcja Upowszechnieniowa. Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. 2004, 97, s. 1-16.
• Jabłońska-Ceglarek R., Rosa R., Uprawa słonecznika na cele konsumpcyjne. Agrochemia. 2002, 01, s. 14-15.
• Muśnicka B., Muśnicki C., Uprawa słonecznika na nasiona. Agrochemia. 1991, 04, s. 16-17.
• Muśnicki C., Perspektywy uprawy słonecznika oleistego w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych. 1975, 22 (6), s. 3-18.
• Paluch H., Opłacalność uprawy słonecznika na nasiona. Wieś Mazowiecka. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie. 2006, 02 Dodatek Ekonomiczny, s. 2.
• Płoskońska A., Uprawa słonecznika na zielonkę i kiszonkę. Wieś Mazowiecka. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie. 2014, 03, s. 23-24.
• Samelko S., Uprawa słonecznika na cele konsumpcyjne. Wiadomości Rolnicze. Wojewódzki Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. 2005, 02, s. 20-21.